Yazarlık... Hep ayrıcalıklı bir meslek gibi görünüyor, değil mi? Bir gün oturuyorsun, aklındakileri yazıya döküyorsun ve hop, kitap raflarda! Peki, bu işin para kısmı nasıl oluyor? Yazarlar ne kadar kazanıyor sorusunun cevapları biraz hayal kırıklığı yaratabilir benden söylemesi! Yazarlar ne kadar kazanıyor, yazar telif ücreti neye göre belirleniyor, yayıncılık dünyasında işler nasıl yürüyor?
Dürüst olmak gerekirse pek de öyle hayal edildiği gibi değil. Yine de yazarlık benim tutkum, diyorsan merak ettiğin konuya tam ortasından dalalım!
1. Kitap Yazarak Ne Kadar Para Kazanılır?
Evet, burası işin biraz hesap kitap kısmı! Her ne kadar yazarlık bir tutku, kişinin adeta tabiatı olsa da her işte olduğu gibi bu işten de ürettiğin şey için para kazanman gerekiyor değil mi? O halde kitap yazarak ne kadar kazanılır, yazarlar ne kadar telif ücreti alır gel kabaca hesaplayalım:
- Kitabın Satış Fiyatı: Kitap 100 TL’ye satılıyor diyelim. Yayınevinin sana sunduğu telif oranı %10 ise her satıştan cebine 10 TL girer.
- Satış Adedi: İlk baskıda genelde 1000 adet kitap basılıyor. Eğer hepsi satılırsa 10 TL x 1000 = 10.000 TL kazanırsın.
İnanması zor ama YILLIK kazandığın telif ücreti tam da bu olur. Tabii basılan kitapların tümü satılırsa... Beklentinin çok altında değil mi? Elbette verilen emeğin de çok altında. Ancak hemen umutsuzluğa kapılmamak gerekiyor. Çünkü yazmak senin doğanda var. Dürüst olalım ki hiç para kazanmasan da yazma isteğin devam edecek. Peki, bunu hiçbir zaman ana gelir kaynağı haline getiremeyecek misin? Neden olmasın!
Çok ünlü ve çok sayıda kitabı basılmış bir yazar haline geldiğinde doğal olarak kazanacağın telif ücreti de artacak. Ama bu uzun bir süreç gerektiriyor. Bu kadar sabrın varsa tabii ki bir gün 15-20 kitabın olduğunda, yıllık gelirin hayli fazla olacaktır. Özellikle de Stephen King, Paulo Coelho ya da yerli yazarlardan örnek vermek gerekirse Ahmet Ümit gibi çok sayıda kitabı basılmış ve iyi bir okuyucu kitlesi edinmiş bir yazar olduğunda yazarların telif gelirleri ile ilgili araştırma yapmaya bile gerek duymayacaksın.
Fakat şu ana geri dönecek olursak yeni başlayan bir yazar olarak daha yüksek telif hakkı elde etmenin alternatif yolları da var. Özellikle dijital yayıncılığın sunduğu fırsatlar düşünülürse bunları iyi kullanarak basılı kitap yayınlamaktan daha yüksek bir gelir elde edebilirsin. Merak etme, bu konuyu detaylandıracağım ama şimdi telif olayını daha iyi anlamamız gerekiyor!
2. Telif Hakkı Nedir, Nasıl Çalışır?
Telif hakkı, kitabını sattıkça yayınevinin sana yani yazara ödediği paydır. Kitabın satış fiyatı üzerinden bir oran belirlenir ve bu oran senin eserinden ne kadar para kazanacağını belirler. Yani kitabın ne kadar satılırsa ve yayıneviyle ne kadar yüksek bir yüzde üzerinden anlaştıysan kazancın da o kadar artar.
Ama dediğim gibi sakın yayınevinden gelecek telif haklarının tek kazanç yolu olduğunu sanma! Daha eğlenceli ve yaratıcı yollar da var, şimdi onlara geliyoruz.
3. Kitabını Yayınlamanın Alternatif Yolları
Yayınevinin insafına kalmak istemiyor musun? Harika! İşte eserini okuyucularla buluşturmanın başka yolları!
3.1. E-Kitap Yayınlamak
Amazon Kindle, Kobo ya da benzeri platformlarda kitabını e-kitap olarak yayınlıyabilirsin. Fiyatını kendin belirlersin ve tüm kontrol sende olur. Bu yöntem, nostalji tutkunu yazarlara pek cazip gelmese de bir kitap illa elle tutulup sayfaları çevrildikçe yani kağıda basıldıkça değerli olmaz. Önemli olan içinde yazanlar.
Günümüzde e-kitap okumak özellikle genç kesim tarafından sıklıkla tercih ediliyor. Üstelik bunun birçok faydası var. En önemlisi kağıt kullanmaya gerek kalmıyor ve hem doğaya zararı yok hem de kağıt maliyeti, baskı maliyeti, bunların fiziksel olarak dağıtım maliyeti gibi birçok angarya ortadan kalkıyor.
Yayınevinin insafına kalmak da tarihe karışıyor tabii ki. E-kitap yayıncılığını tercih ederek kitabının satışından elde edilen gelirin büyük bir kısmının sana kalması çok daha avantajlı! Küçük bir kısmı ise kitabını yayınlamak ve satmak için kullandığın platformlara gidiyor. E o kadar da olsun değil mi? Senin yazdığın eser üzerinden matbaaların veya dağıtımcıların senden daha fazla para kazanmasından çok daha iyi gibi görünüyor.
Tabii ki yayınevlerini de tamamen hiçe saymıyorum. Orada da aslında kitabının basılması ve satılması için çok fazla emek ortaya konuyor. Editörlük tarafı, dizgilenmesi, mizanpajı, baskıya gönderilmesi, dağıtımı, reklam ve tanıtım süreçleri... Bunların hepsi yayınevinin de basacağı kitaptan para kazanmasını gerektiriyor. Ancak şöyle bir gerçek var ki bazı yayınevleri mümkünse yazar bu işten hiç para kazanmasın istiyor.
Sadece kitabı basmış olmayı bile yazar için bir lütuf olarak gören yayınevleri de var. Öyle sözleşmeler hazırlanıyor ki kitabınızın hatta 5-10 yıl içinde yazacağınız tüm kitapların mali haklarına el koymak üzere dizayn ediliyor. Yazar da kitabının basılacak olması heyecanıyla her şeyi kabul etmeyi göze alıyor. Bu tarz yayınevlerinde kitabını bastırmaktansa e-kitap olarak kendin yayınlamak çok daha mantıklı görünüyor.
Büyük ve köklü yayınevlerini bu söylediklerimin dışında tuttuğumu belirtmeliyim. Eğer gerçekten hak ettiğin telif oranını vermekten kaçınmayan, kitabına gerekli özeni göstererek hareket eden ve çok iyi tanıtım kampanyaları, geniş dağıtım ağıyla onu istediğin satış rakamlarına ulaştıracak bir yayınevi bulduysan hiç düşünmeden anlaş! Ancak nolursa olsun kitabım basılsın diye merdiven altı yayınevleriyle muhatap oluyorsan hemen uzaklaşıp kendi e-kitabını yayınlaman çok daha iyi.
Bu yolu seçersen tabii ki normalde yayınevinin üstleneceği tanıtım süreçlerini de senin gerçekleştirmen gerekiyor. Sosyal medyadan kitabını duyurman, mümkün olan her dijital mecradan kitabını tanıtmak için içerikler oluşturman şart. Çünkü e-kitap yayınlama platformları kitabın reklam aşamasına karışmıyor. Sen satış linkini ne kadar fazla kişiye ulaştırabilirsen satışların da o kadar artıyor.
3.2. Bağımsız Yayıncılık
Bütçen varsa ve "Ben kitabımı illa elimde tutmak, sayfalarını çevirmek, masama koyup yanında bir kahve fincanıyla fotoğrafını çekmek istiyorum." diyorsan kendi kitabını bastırabilirsin! Bunun için bir matbaa ile anlaşman yeterli. ISBN ve bandrol almak da doğrudan yazar tarafından yapılabilen şeyler. Bu yöntemin dağıtım aşaması biraz zahmetli olabilir ama kazancın tamamen sana ait oluyor. Yine de dijital dünyada daha maliyetsiz şekilde bunu yapabilecekken kendi kitabını bastırmayı tavsiye etmem.
3.3. Sesli Kitaplar ve Podcastler
Dediğim gibi artık internet üzerinden yapılabilecek yayıncılık alternatiflerinin sınırı yok. Kitabını sesli olarak yayınlayıp video ve podcast platformlarına yükleyerek de eserini kitlenle buluşturabilirsin. Üstelik bu platformlarda da elde edilen gelirin büyük bir kısmı sana kalıyor.
3.4. Sosyal Medya ve Bloglar
Şu an blog sitemdesin ve yazdıklarımı okuyorsun değil mi? Bu sayede blogumdaki Adsense reklamları üzerinden gelir elde edebiliyorum. Tüm bu yazdıklarımı e-kitap olarak yayınlamayı da tercih edebilirdim ama benim seçimim blog oldu. Sen de aynısını yapabilirsin. Tabii ki blog üzerinden Adsense onayı almak ve gelir elde etmeye başlamak da çok uzun bir süreç. Ayrıca blogunun görünür olması için sosyal medya tarafıyla da bu süreci desteklemen gerekiyor.
Bu yöntemi seçersen kitabını bölümler veya yazı dizisi halinde okurlarınla buluşturarak kendi kitleni oluşturabilirsin.
4. Yazarın Kazandığı Telif Ücretini Etkileyen Faktörler Neler?
Yazarlar ne kadar kazanıyor sorusunun cevabını, yayınevinden gelecek telif geliri üzerinden aradığımız noktaya geri dönelim! Bir yayınevi kitabını bastığı takdirde, yıl sonunda yazar olarak kazanacağın telif ücretini şunlar belirliyor:
- Satış Fiyatı ve Hacmi: Kitabın fiyatı ve satış miktarı direkt kazancını belirliyor.
- Yayınevi ile Anlaşma: Eğer yukarıda belirttiğim alternatif yöntemler yerine yayınevini seçtiysen daha yüksek telif oranları için sıkı bir pazarlık yapmalısın.
- Pazarlama ve Tanıtım: Kitabın iyi tanıtılırsa daha çok satılacak, bu da kazancını artıracaktır. Bu nedenle yayıneviyle anlaştıysan tanıtıma önem veren bir yayınevi seçtiğinden emin olman gerekiyor.
Son olarak tekrar belirtmeliyim ki yayınevleri her zaman yazar dostu olmayabiliyor. Özellikle yeni yazarların heyecanlarını kullanarak çok düşük telif oranları sunanlar da oluyor. Bu yüzden sözleşmeleri dikkatle okumalı, mümkünse bir avukata danışmalısın.
Yazmak bir tutku ama aynı zamanda da bir meslek. Zamanını, emeğini ve yaratıcılığını ortaya koymanı gerektiren bir meslek üstelik. Bu nedenle yazarlar ne kadar kazanıyor sorusunun cevabını ararken kazancını artıracak alternatif yayıncılık seçeneklerini de keşfetmekten çekinme!
Elbette bir kitabın, bir yayınevi tarafından kabul görmesi ve bunun getirdiği "onaylanmış olma hissi" çok güzel. Ancak telif hakları ve somut kazanç noktasında bunun pek de faydası olmayabiliyor. Bu nedenle yenilikçi düşünüp kitabını direkt kitlenin onayına da sunabilirsin. Hangisini tercih edeceğin tamamen senin sabrına bağlı!
Bonus: Kitabımı Yayınlamak için Yayınevi mi Dijital Yayıncılık mı Daha İyi?
Bu sorunun cevabını vermeden önce şunu tekrar belirtmem gerekiyor: Kitabı ilk kez basılacak olan bazı yazarlar yine bazı yayınevleri tarafından manipüle ediliyor. Yazarlar, ilk kez kitap yayınlayacak olmanın heyecanı ve duygusallığıyla çok düşük telif oranlarına ve bu oranların uzun yıllar geçerli olacağı sözleşmelere razı oluyor.
Bana göre bu yazarlar, kendilerine büyük bir kötülük yapmış oluyor çünkü asla başka bir kitap yazmaya vakit bulamayabilirler. Öte yandan hiçbir yayınevi, satılmayacağını düşündüğü bir kitabı basmaz. Çünkü zaten kitap basımı ve dağıtımı çok maliyetli bir iş. Yayınevi kar edemeyeceğini ön görürse asla o kitabın basımını gerçekleştirmez. Dolayısıyla bunun farkında olarak haklarını koruman gerekiyor. Soruya dönecek olursak...
Eh, günümüzde dijital yayıncılık, yeni yazarlar için yayınevlerinden çok daha büyük fırsatlar sunuyor. Bana göre bu fırsatları değerlendirmek, yayınevlerinden telif ücreti beklemekten çok daha iyi. Eğer çok büyük ve prestijli bir yayıneviyle karşı karşıya değilsen kitabını e-kitap olarak kolayca ve gönül rahatlığıyla yayınlamanı öneririm. Tanıtım aşamaları seni zorlasa da bu zorlanış, haklarının ihlal edilmesinden daha kötü olmayacaktır bence. Peki herkes böyle düşünürse ne olacak bu yayınevleri, taş mı yiyecekler?
Orasını hiç merak etme, basılı yani geleneksel yayıncılığı kurtarmak bize kalmadı! Yayınevlerinin büyük bir kısmı, sırf telif hakkı ödememek için ölümünün üzerinden 70 yıl geçmiş yani eserleri "kamu malı" olmuş yazarların kitaplarını tekrar tekrar basarak ve bunları popülerleştirmeye çalışarak zaten sıfır telif ücretiyle sayısız kitap basıyorlar. Üstelik bunlar tabii ki herkesin okuması gereken çok iyi klasikler olduğu için gayet yüksek satış rakamları da yakalıyorlar.
İlla ki dikkatini çekmiştir, 100 yıl önce yaşamış bir yazarın kitapları bir anda 5-6 farklı yayınevi tarafından basılıyor. Çünkü artık o kitapları isteyen herkes basabiliyor. Tüm sosyal medya bu kitaplardan alıntılarla doluyor. Bu yazarlar (tabii ki hak ediyorlar) bir anda yeniden popüler oluyor ve herkes defalarca okumuş olmasına rağmen yeniden, daha estetik kapak tasarımına sahip(!) bu kitapları almaya devam ediyor. Yani yeni yazarlar ve yeni eserler olmadan da yayınevleri yoluna devam ediyor. Hem de çok daha masrafsız.
Yazarların ne kadar telif ücreti kazandığı ile ilgili merak ettiğin her şeyi öğrendiysen hemen kitabını bir yayınevine gönderebilir ya da dijital dünyanın sunduğu avantajlarla yoluna devam etmeyi deneyebilirsin!
Sevgiler.
Yorumlar
Yorum Gönder
Yorum Bırak