Cümlede Kavram ve Duygular - 2

Cümlede kavram ve duygular, söz konusu cümlenin alıcıya ilettiği mesajları ifade eder. Bu konuyla ilgili yazdığım ilk yazıda bazı kavram ve duyguları detaylı bir şekilde anlatmıştım. Ancak konunun çok fazla alt başlığı olduğu için çok sıkıcı olmaması adına bir kısmını da bu yazıya bıraktım. Şimdi gelin, cümlede kavram ve duygular konusuna daha yakından bakalım!

Sitem Cümleleri Nelerdir?

Sevilen birine karşı, yaptığı veya söylediği bir şeyden dolayı hissedilen kırgınlık duygusunu belirten cümlelere sitem cümleleri denir. Sitem cümleleri öfke, kızgınlık veya sert ifadeler içermez. Daha yumuşak sözlerle ifade edilen cümlelerdir. Bundan dolayı sevilen veya kırılması istenmeyen kişilere karşı kullanılır.

Sitem cümlelerini anlamak için öncelikle sitem ne demek konusu iyice anlaşılmalıdır. Birine sitem etmek yapılan veya yapılmayan şeyden dolayı duyulan üzüntüyü, kişinin bizzat kendisine ve yumuşak bir biçimde söylemektir.

Sitem Cümleleri Örnekler

Sitem cümlelerini örnekleri üzerinden tek tek inceleyelim.

• Demek doğum gününe benim dışımda herkesi çağırdın.
• Konsere gitmişsiniz, hiç bana haber vermediniz.
• Kadıköy'e kadar geldin ama beni aramadın demek.
• Aylardır beni aramıyorsun, aşk olsun!
• Hep birlikte doğa yürüyüşüne çıkmışsınız ama beni çağırmadınız.

Sitem ve Yakınma Cümleleri Arasındaki Fark Nedir?

Sitem ve yakınma arasındaki fark söylenen sözün kişinin kendisine mi yoksa onun arkasından başka birine mi söylendiği ile ilgilidir. Yani sitem cümleleri ile kişiye duyulan kırgınlık doğrudan onun kendisine söylenir. Ancak yakınma cümleleri ile yine bir kişiye duyulan kırgınlık veya onun yaptığı bir şeyden duyulan memnuniyetsizlik bir başkasına söylenir. Yakınma cümleleri için birinin arkasından konuşmak ya da dedikodusunu yapmak ifadelerini de kullanabiliriz. Sitem ise direkt olarak kırgın olunan kişinin yüzüne, onun yaptığı bir şeyden rahatsız olunduğunu söylemektir. Sitem ve yakınma arasındaki fark örneklerine bakalım.

Örnekler:

• Demek tüm arkadaşlarını evine çağırdın ama beni çağırmadın. ( Sitem cümlesi )
• Tüm arkadaşlarını evine çağırmış ama beni çağırmadı. ( Yakınma cümlesi )

Bu örneklerde de görüldüğü gibi ilk cümlede duygular, kişinin doğrudan kendisine, ikinci cümlede ise bir başkasına söylenmiştir. Yani ilk cümlede söz konusu kişinin davranışından dolayı hissedilen kırgınlık bizzat ona söylenirken ikinci cümlede söz konusu kişinin arkasından konuşulmuştur. LGS Türkçe denemeleri sık sık bu iki kavramın karşılaştırmasına yer verir. Sitem cümleleri soruları genellikle yakınma cümlesi içeren çeldiriciler ile birlikte sorulur. Bu nedenle tıpkı sitem ve pişmanlık arasındaki fark ya da sitem ve hayıflanma arasındaki fark gibi yakınma ve sitem farkı da iyi bilinmelidir.

Özlem Cümleleri Nelerdir?

Bir kişiyi, yeri ya da bir şeyi görme isteği, ona kavuşma arzusu ve söz konusu şeye duyulan hasreti anlatan ifadelere özlem cümleleri denir. Özlem cümlelerinin bir diğer adı hasret cümleleri olarak da bilinir. Özlem cümlelerinde belirgin bir kavuşma isteği vardır. Kavuşmak istenen şey genellikle eski günler, eskiden bulunulan yerler ya da eskiden sık sık görülen insanlardır. Özlem cümleleri örnekleri üzerinden konuyu inceleyelim.

Özlem Cümleleri Örnekleri

• Ah, nerede o gençliğim!
• En yakın arkadaşım şimdi gözümde tütüyor.
• Eski günlerde bu mahalle öyle neşeli olurdu ki...
• Yıllardır gidemediğim köyüm, şimdi ne kadar güzeldir!
• Onu tekrar göreceğim günü sabırsızlıkla bekliyorum.
• Ah, nerede şimdi o oynadığımız oyunlar!
• Eski mahallemiz burnumda tütüyor yıllardır.
• O eski günler her an aklımda.
• Ah, o bahçesinde top oynadığımız okulumuz!
• Bir kez olsun o güzel yeri tekrar görebilsem!

Yukarıda özlem cümleleri 10 tane örnek üzerinden gösterilmiştir. Bu cümlelerde doğrudan ''özledim, özlüyorum...'' gibi ifadeler geçmese de özlem belirten bazı kalıpların kullanıldığı görülür. Özlem cümlesinin tanımı bir yere kavuşma isteği olduğundan cümlelerde de bunu çok net görebilmek mümkündür. Türkçe anlam bilgisi konuları arasında yer alan bu cümle türünün test sorularında tespit edilmesi son derece kolaydır. Bu tarz Türkçe sorularını daha kolay çözebilmek için önemli olan sözcüklerin karşıladığı anlamları ve diğer cümlede anlam konuları iyi bilinmelidir.

Olasılık Cümleleri Nelerdir?

Oluşması veya ortaya çıkması ile ilgili kesinlik bulunmayan durumları belirten cümlelere olasılık cümleleri denir. Olasılık cümlelerinde çoğunlukla bir konu ile ilgili beklentiler ya da umutlar yer alır. Bir şeylerin istenilen yönde gelişmesinin umulduğu cümlelerdir. Ancak bazı olasılık cümleleri olumsuz ya da kötü durumları da ifade ediyor olabilir. Olasılık cümlelerinin bir diğer adı da ihtimal cümleleri olarak bilinir. Olasılık cümleleri konusunu örnekler üzerinden inceleyelim.

Olasılık Cümleleri Örnekler

• Yarın belki seni arayabilirim.
• Kış tatili için Uludağ'a gidebiliriz.
• Hava sıcaklığı bu haftadan sonra yükselebilirmiş.
• Doğum gününü burada kutlayabiliriz.
• Yarın o da bizimle gelebilir.
• Evin duvarlarını sarıya boyayabiliriz.
• Belki birkaç saat içinde oraya gelebilirim.
• Kim bilir belki de bu dağın en üst noktasına kadar çıkabiliriz.
• Bugün arkadaşlarım bize gelebilir.
• Dışarı çıkıyorsan şemsiyeye ihtiyacın olabilir.

Olasılık cümleleri 10 tane örnek üzerinden gösterilmiştir. Siz de kendi cümlelerinizi yazarak olasılık cümlelerine farklı örnekler verebilirsiniz.

Olasılık ve Tahmin Cümleleri Arasındaki Fark Nedir?

Olasılık cümleleri ve tahmin cümleleri arasındaki fark birinde farklı ihtimallerin yani olasılıkların söz konusu olması diğerinde ise tek bir olasılık üzerinde durulmasıdır. Olasılık cümlelerinde birden fazla olasılıktan söz edilir. Bir şeyin olup olmama durumu birlikte değerlendirilir. Tahmin cümlelerinde ise bu ihtimallerden sadece biri dikkate alınır ve bu ihtimalden daha emin bir şekilde bahsedilir. Tahmin cümlelerinde çoğunlukla ''bence, bana göre...'' gibi ifadeler kullanılır.

Olasılık ve tahmin cümleleri arasındaki fark örnekler üzerinden şöyle gösterilebilir:

• Resim yarışmasının birincisi belki de sen olursun. (Olasılık)
• Bence resim yarışmasında sen birinci olacaksın. (Tahmin)

Bu konuyu daha iyi anlamak için Cümlede Kavramlar ve Duygular yazısını da okumayı unutmayın.