Bir olayın ya da durumun gerçekleşme veya gerçekleşmeme nedenleriyle birlikte verildiği cümlelere neden-sonuç cümleleri denir. Neden-sonuç cümleleri ile ilgili sorular gerekçesiyle birlikte verilen cümlelerin, diğerlerinden ayırt edilebilmesi yönündedir. Bu cümle türüne gerekçeli yargı bildiren cümleler de denir. Bir yargının veya cümlenin gerekçesiyle birlikte verildiğini anlayabilmek için bol bol örnek cümle incelemek gerekir. Özellikle amaç-sonuç cümleleri ile neden-sonuç cümlelerini karıştırmamak için bu etkinlikler gereklidir. Neden-sonuç cümlelerini örnekleriyle inceleyelim!
Neden-Sonuç Cümleleri Örnekler
- Yağmur yağdığı için dışarı çıkmadım.
- Tırnağım kırıldığı için diğerlerini de kestim.
- Bu kitabı daha önce okuduğumdan tekrar almayacağım.
- Yemekleri beğenmediğimden hiçbir şey yiyemedim.
- İşlerim yoğun olduğu için seni arayamadım.
- Telefonum sessizde olduğundan aradığını duymadım.
- Hafta sonu olduğu için ders çalışmayacağım.
- Ocağı açık unuttuğum için yemek yanmış.
- Kar yağdığından okullar tatil edildi.
- Bilgisayarım bozuldu, ödevimi yapamadım.
- Havalar ısındığı için bahçedeki bitkiler çiçek açtı.
- Arkadaşımı çok özlediğimden ziyarete gittim.
- Çok fazla renk kullandığı için tabloyu beğenmedim.
- Yemekler çok yağlı olduğundan midem ağrıdı.
- Sorular çok zor olduğu için hiçbirini çözemedim.
- O bölgeyi çok sevdiğimden yaz tatilinde tekrar gideceğim.
Neden sonuç cümleleri ile ilgili örnekler yukarıda verilmiştir. Siz de kendi oluşturduğunuz neden-sonuç cümlelerini yorumlara yazabilirsiniz.
Neden - Sonuç ve Amaç - Sonuç Nasıl Ayırt Edilir?
Neden-sonuç cümleleri ile amaç-sonuç cümleleri arasındaki fark çok ince bir çizgi gibidir. İkisini ayırt edebilmek zaman zaman eğitimciler için bile zor olabilmektedir. Amaç - sonuç ve neden - sonuç cümlelerini rahatlıkla ayırt edebilmek için bakmamız gereken bazı püf noktaları vardır.
Öncelikle amaç sonuç ve neden sonuç cümleleri arasındaki benzerlikleri belirleyelim. İkisinde de kullanılan ''için'' ve benzeri ifadeler ayırt etme konusunda kafa karışıklığı yaratır. Bu noktada önemli olan cümleye bazı sorular sormaktır.
- Başım ağrıdığından ağrı kesici içtim. (Neden-sonuç)
- Başımın ağrısı geçsin diye ağrı kesici içtim. (Amaç-sonuç)
Bu iki cümlede de görüldüğü gibi söylenen şey aynı olsa da anlam ilişkileri bakımından farklılıklar olabilir. İlk cümlenin neden-sonuç olmasının sebebi, yargının gerekçesiyle yani sebebiyle birlikte verilmesidir. İkinci cümlede ise yargı gerçekleşme amacı ile birlikte verilmiştir. İlk cümlede ağrı kesici içilmesinin nedeni, ikinci cümlede ise amacı verilmiştir. Peki bunu diğer cümlelerde nasıl anlayacağız?
Bir cümlenin amacıyla mı yoksa nedeniyle verildiğini bulabilmek için cümleye ''Hangi amaçla?'' ve ''Hangi nedenle?'' sorularının her ikisini de sormalıyız. Sorduğumuz bu sorulardan ilkine yanıt alabiliyorsak amaç-sonuç, ikincisine yanıt alabiliyorsak neden-sonuç cümlesi olarak belirleyebiliriz. Örnekler üzerinden bunu deneyelim. İlk örneğe ''Hangi amaçla?'' sorusunu sorduğumuzda herhangi bir yanıt alamıyoruz.
İkinci cümleye ise hem ''Hangi amaçla?'' hem de ''Hangi nedenle?'' sorularını sorduğumuzda ikisine de yanıt alabiliyoruz. Aslında yanıt alabiliyoruz gibi ''görünüyor'' ancak ikinci soruya aldığımız yanıta bakalım.
- Hangi amaçla ağrı kesici içtin?
Cevap: Başımın ağrısı geçsin diye.
- Hangi nedenle ağrı kesici içtin?
Cevap: Başımın ağrısı geçsin diye.
Görüldüğü gibi eylemin nedenini sorduğumuzda aldığımız yanıt yine eylemin amacını belirtti. Aslında neden ya da gerekçe gibi görünen şey yine amacın kendisi oldu. Bundan dolayı karışıklık yaşamamak için cümleye her zaman öncelikle ''Hangi amaçla?'' sorusunu soralım. Eğer bu soruya yukarıdaki gibi net bir cevap alabiliyorsak bu cümle için direkt amaç-sonuç cümlesi diyebiliriz. İkinci soruyu sormamıza gerek yoktur. Ancak sorduğumuzda da alınan cevap yine eylemin amacı olacaktır.
Cümlede anlam ilişkileri konusunun en çok zorlanılan tarafı neden-sonuç ve amaç-sonuç farkı olduğu için LGS Türkçe çıkmış sorular ve LGS denemeler de bu konuya sık sık değinir. Kolay gibi görünen ancak üst düzey dikkat gerektiren bir konudur. Şıklar genellikle birbirine yakın gibi görünen anlam ilişkilerini içerir. Bu tür soruları çözebilmek için yukarıda belirtilen püf noktasını emin olduğunuz sorularda bile uygulamalısınız.
Cümlede anlam konusuyla ilgili şu başlıklara da göz atabilirsiniz:
Yorumlar
Yorum Gönder
Yorum Bırak