Daha önceki yazılarda yayınevinde çalışmak, yayınevine kitap dosyası göndermek, yayınevlerine soru hazırlama ve bunların aşamalarından bahsetmiştim. Eğitim yayıncılığı ile ilgilenenlere yönelik hazırladığım yazı dizisinin bu kısmında yazdıklarınızın bir başka yazar tarafından okunup incelenmesini yani ikinci göz aşamasını anlatacağım. Yayınlanacak kitapların baskı süreçleri ile ilgili bilgiler için önceki yazıları da okumalısınız. Kitap tashihi nasıl yapılır sorusunun cevabı, bir önceki yazımda.
Çapraz Tashih / İkinci Göz Nedir?
Çapraz tashih, çapraz okuma ya da ikinci göz adını verdiğimiz bu aşamada, yazdıklarınız kendi branşınızdan başka bir uzmanın kontrolüne gönderilir. Bu aşamayı editöryal düzenleme ya da redakte ile karıştırmamak gerekir.
Burada amaç, basılacak ürünün müfredat dışı hiçbir şey içermediğini, pedagojiye uygun olduğunu, sakıncalı herhangi bir ifade kullanılmadığını, branş ile ilgili akademik bir yanlış veya hatalı bir bilgi bulunmadığını, cevap anahtarının hatasız olduğunu bir başka uzmana teyit ettirmektir.
Düşük bütçeye sahip bazı yayınevleri bu aşamayı atlayarak sadece yazarın verdiği baskı onayı ile kitabı baskıya gönderebilir. Bana göre bu, yapılabilecek en büyük hatalardan biridir. Ne kadar iyi bir yazar olursanız olun bir anlık dikkatsizlik ile cevap anahtarını yanlış işaretlemiş veya branşınızdaki yoruma açık bir konuyu yanlış yorumlamış olabilirsiniz. Sonuçta bu, insan eliyle ortaya çıkan bir iş. Siz bile basılan kitabınızı tekrar okuduğunuzda ''Keşke şurası şöyle olmasaydı da böyle olsaydı.'' diye düşünebilirsiniz. Bunun illa bir yanlış olması gerekmiyor, yanlış olmayan ama başka şekilde ifade edilse daha güzel olabilecek şeyleri kendi yazdıklarınız üzerinden görmek daha zordur.
Tekrar tekrar tashih yaptığınız bir kitapta, artık gözünüz alıştığı için çok bariz bir hatayı dahi fark edemeyebilirsiniz. İşte tam da bu yüzden, kitap basılmadan önce mutlaka tarafsız bir göz tarafından incelenmelidir.
Kitabınıza çapraz tashih yapan kişi, bunu yapabilecek yeterliliğe sahip olmalı yani ürün bir soru bankası ya da konu anlatımlı kitap. ise müfredatı, yeni nesil soru tarzlarını çok iyi bilmelidir. Bundan sorumlu olan taraf yayınevidir. Yani yayınevi kitabınızı, yayıncılıkla ilgisi olmayan, soru tarzlarını bilmeyen, yazarlık tecrübesi olmayan birine sadece cevap anahtarı kontrolü için gönderirse yapılan bu çapraz tashihin hiçbir anlamı olmayacaktır.
Çapraz Okuma Yapan Kişi Kitabınızı Nasıl İnceler?
Bir kitabın yayınlanma sürecinde oldukça gerekli bir uygulama olan çapraz tashih sürecinde kitabınız:
- müfredata uygunluk
- konu sıralaması
- konulardaki test sayılarının yeterliliği
- verilmesi gereken tüm soru tipleri ile ilgili örneklerin verilmiş olup olmadığı
- öğrenciler açısından sakıncalı ifadeler kullanılmış olup olmadığı
gibi tüm yönleriyle detaylı şekilde incelenir.
Kitaba yayın öncesi çapraz tashih yapan kişi, düzeltilmesi gerektiğini düşündüğü yerlerin üzerini çizip ya sizin düzeltmeniz için notlar düşer ya da kendisi düzeltir. Yani üstünü çizdiği yere yeni bir ifade yazar. Sorularınızı kelime kelime okuyup cevap anahtarı çıkarır. Bu işlem kitabın sayfa sayısına göre bir ya da iki hafta sürer.
Sonrasında çapraz hocasının tashih yapmış olduğu doküman, editör tarafından size gönderilir. Bu dokümanda yapılan değişiklikleri kabul edip etmemek ve asıl dosyaya işletmek sizin karar vereceğiniz bir durumdur.
Çapraz Okumadaki Tüm Tashihler İşlenmeli mi?
Bana göre bu aşamada, herhangi bir komplekse girmeden gelen yorumları ciddiye almak ve değişmesi gereken şeyleri değiştirmek gerekir. Çapraz okuma yapan kişiden aldığınız bir yorum, mantıksız bile olsa ''Demek ki kitabı okurken böyle algılayanlar da olabilir.'' diye düşünerek orada mutlaka bir değişiklik yapmanız daha iyi olacaktır. Kitabın kusursuza yakın olmasının yolu budur.
Bazen kullandığınız bir cümlenin değişmesi gerektiği bazen de sorunun cevabının daha farklı olması gerektiği ya da çift cevaplı olduğu gibi bir yorum alabilirsiniz. Böyle bir yorumu görmezden gelmek doğru olmaz.
Sizin yazdığınız hâli doğru olsa bile başkalarını ikilemde bırakacak herhangi bir durum olmaması ve sonrasında kitabınıza kurumlardan, öğrencilerden veya öğretmenlerden itiraz gelmemesi için gerekli değişiklikleri yapmalısınız.
Çapraz tashih dosyasını ve asıl kitap dosyasını önünüze alarak çapraz okuma dosyasında gördüğünüz tashihlerden işlenmesi gerekenleri diğer dokümana tashih olarak yazmalısınız. Diğer uzmanın cevap anahtarı ile kendi çıkarmış olduğunuz cevap anahtarını karşılaştırmalı ve farklı cevaplar varsa bu soruları yeniden çözmelisiniz. Hanginizin cevabı doğru ise cevap anahtarına onu işlemelisiniz.
Sonrasında yaptığınız bu tashihleri editöre gönderirsiniz ve dizgi birimi tarafından, tashihler dosyaya işlenir. Daha sonra dosya size gönderildiğinde bu tashihlerin doğru şekilde işlenip işlenmediğini kontrol edersiniz. Tashihler tamamen doğru girildiğinde dosyanız son göz yani redaktör / editör tarafından incelenir.
Bu yazıda anlattıklarım yayınevlerine soru hazırlamak isteyen öğretmenler içindi. Bu konunun ilk aşamalarını önceki yazılardan detaylı bir şekilde okuyabilirsiniz. Yayınevlerine soru hazırlamak ek iş veya tam zamanlı iş arayışında olan öğretmenler için harika bir yöntemdir. Bu yazı dizisinin tamamını okuduğunuzda bu konuda önemli bir aşama kaydetmiş olacaksınız. Aynı zamanda yayınevlerine kitap dosyası göndermek isteyen kişiler de buradaki bilgilerden çoğunu göz önünde bulundurabilir.
Sevgiler.
Yorumlar
Yorum Gönder
Yorum Bırak